Dwujęzyczność

Nasze osiedle (i w ogóle miasto) jest bardzo "holenderskie". W szkole zdecydowanie przeważają jasnowłose dzieci, wśród których moich dwoje typowych Szwabów trudno nazwać blondynami. Oceniając po wyglądzie prawdopodobnie około 20% uczniów nie jest autochtonami. Ale mimo tego tylko 2 razy słyszałam w szkole rodziców rozmawiających z dziećmi w języku innym niż holenderski (raz po rosyjsku i raz po angielsku).
Zaczęłam więc nasłuchiwać w okolicy brzmienia obcych języków. I nic. Oczywiście jest pewna liczba osób, które posługują się na co dzień swoimi ojczystymi językami plus angielskim - są to jednak expaci i nowi imigranci, którzy nie znają jeszcze (dobrze) holenderskiego. Ale oprócz nich jedyni część Turków i Arabów kultywuje własne języki. Zdecydowane większość mówi jedynie po holendersku i nie uczy dzieci swoich języków narodowych. Dla mnie, przybyłej z wielokulturowego Stuttgartu, jest to szokujące. I kto wie, jak ostatecznie wpłynie na życie mojej rodziny. Na razie wprawdzie nikt się nas specjalnie nie czepia, ale zdarzyło mi się już usłyszeć komentarze sąsiadów typu:
 - Powinniście jak najszybciej zacząć rozmawiać z dziećmi po holendersku.
 - Po co?
 - No jak to? Bo mieszkacie w Holandii.

Na szczęście w szkole nauczyciele wykazują zrozumienie dla wielojęzyczności naszych dzieci (włącznie z uporem w kwestii oglądania niemieckiej telewizji). Ale już ich koledzy reagują ogomnym zdziwieniem na dźwięk rozmowy po polsku czy niemiecku. Na twarzach dzieci maluje się w takiej sytuacji widoczna konsternacja. Reakcja zrozumiała - po prostu nie są przyzwyczajone, nawet te, które według papierów też są allochtonami.

Kilkunastu znajomym osobom, które są imigrantami w pierwszym pokoleniu i założyły w Holandii rodziny, zadałam to pyanie: dlaczego nie chcą, żeby ich dzieci znały ich język. Wszystkie posługują się tymi samymi argumentami:

• A po co? Przecież mieszkamy w Holandii.
• Po co męczyć dzieci nauką dodatkowego języka. To tylko miesza w głowie. Przecież nauczą się potem w szkole co najmniej dwóch języków.
• To niezręczne rozmawiać przy ludziach w obcym języku.
• Ludzie się dziwnie patrzą, jak mówisz w obcym języku.
• Moi teściowie nie życzą sobie, żeby ich wnuki mówiły w obcym języku.

Czyli holenderskie społeczeństwo nie wyciągnęło żadnych wniosków z wydarzeń ostatnich 50 lat. Zmusza imigrantów do asymilacji, a jednocześnie ciągle pokazuje im, że nie są prawdziwymi Holendrami, lecz allochtonami. I nadal powiela stare błędy. A przecież można integrować zamiast asymilować. Można mówić świetnie po holendersku, nie zapominając własnego języka. Można dać dzieciom szansę na zachowanie własnych korzeni i kontakt z dziadkami czy krewnymi. Nie mówiąc już o tym, że znajomość dodatkowego języka może się w przyszłości okazać przydatna, a nawet ułatwić karierę zawodową. 

Zrozumiano to już w Niemczech, gdzie od kilku/kilkunastu lat  (po długim okresie podobnej polityki asymilacyjnej) wręcz zachęca się rodziców do uczenia dzieci języków ojczystych. Przynajmniej ja mam takie doświadczenia (a mieszkałam w różnych landach). Opiekunowie ze żłobków, przedszkoli i świetlic oraz nauczyciele zostali dobrze przeszkoleni i jak mantrę powtarzają , że dwujęzyczność jest dla dzieci korzystna. Że muszą mieć korzenie. Że wprawdzie dwujęzyczność na początku spowalnia rozwój mowy, ale ostatecznie rozwija mózg i zwiększa możliwości przyswajania wiedzy w późniejszym okresie. Że dwujęzyczne dzieci łatwiej uczą się później języków obcych. I że ważna jest konsekwencja rodziców.

Dzięki takiej polityce w naszym środowisku nikt nie wstydził się rozmawiać z dziećmi w języku ojczystym. Dzieci też były dumne z tego, skąd pochodzą i że znają dwa języki. Inne nie dzieci czuły się niezręcznie słysząc kolegów rozmawiających w "pogańskich" językach. Więcej, wiele dzieci niemieckich zazdrościło kolegom ich znajomości języków, a i rodzice czasem wyrażali tęsknotę za większymi zdolnościami lingwistycznymi. Przyjaciele moich dzieci naturalnie uczyli się polskich zwrotów i uważały ich używanie za dobrą zabawę. Problemem nie jest nawet wielojęzyczność. Znam kilkanaście rodzin mieszkających w Niemczech, w których każde z rodziców pochodzi z innego kraju. Dzieci od urodzenia uczą się więc nie 2 lecz 3 języków, a czasem i 4. Ciekawostką była rodzina, gdzie matka pochodzi z Korei, ojciec z Włoch, miszkają w Niemczech, ale ponieważ poznali się w USA do dziś między sobą rozmawiają po angielsku. Ich córki w wieku 3-4 lat znały więc aż 4 języki, o zupełnie innych korzeniach.

W klasie Misi na 21 dzieci aż 11 było dwujęzycznych. Co ciekawe niektóre były w trzecim pokoleniu Niemcami. A więc można! Ale nie w Holandii... Cóż, mam nadzieję, że nie damy się przemielić i pozostaniemy trzyjęzyczni.