Naucz się uczyć, czyli kwintesencja holenderskiej szkoły

W ostatnim poście na temat mindmappingu obiecałam kontynuację dotyczącą zalet holenderskiej szkoły. I voila! Szkoła w Holandii jest zupełnie inna niż w Polsce. I to już chyba jest duża zaleta. Na razie mam doświadczenia tylko ze szkołą podstawową i to na dodatek tylko jedną. Ale ponieważ zanim ją wybrałam, odwiedziłam kilka różnych, więc mam podstawy twierdzić, że nie ona jedna jest taka, jaką opisuję.

Po pierwsze, szkoła stara się uczniów do siebie nie zniechęcić. Nauka jest zorganizowana tak, żeby było dużo fun'u. Jakoś to działa, bo nigdy jeszcze nie zdarzył się nam dzień, w którym ktoś odmówiłby współpracy, jeśli o szkołę chodzi. Wręcz przeciwnie, 2 razy zdarzyło mi się usilnie namawiać dzieci, żeby pozostały w dom z powodu choroby. Ale się nie dało, bo "mam dziś nowy workshop, nie chcę go stracić". 

Po drugie, szkoła jest niesamowicie zaawansowana technologicznie. Ja wprawdzie nie jestem do tego całkowicie przekonana (prawdziwa niemiecka matka - jak najmniej kompa, tv itp.), ale dzieciom to jak najbardziej odpowiada. I jest o tyle ekologiczne, że papieru mało się zużywa. W każdej klasie digibord, czyli e-tablica - można na niej wyświetlać podręcznik, który jest oczywiście interaktywny, można też pisać, a notatki z lekcji potem zachować i przesłać uczniom. Poza tym korytarze pełne komputerów, na których dzieciaki po kolei pracują. 

Ale z mojego punktu widzenia najistotniejszy jest program. Główna idea: jak najmniej nauki na pamięć - właściwie tylko mapa. Za to naucza się sposobów uczenia i zdobywania informacji. Dzięki temu holenderskie dzieci nie mają może szerokiej wiedzy o świecie w takim sensie w jakim pojmujemy to w Polsce, za to potrafią sobie poradzić w życiu. Po pierwsze i najważniejsze: umieją zadawać pytania. I nie wstydzą się. Po drugie, nie mają oporów przed występowaniem na forum, przed publicznym przedstawianiem swojej pracy. Po trzecie, umieją pracować w grupach. Po czwarte, potrafią same siebie ocenić, spojrzeć realistycznie i krytycznie (chociaż przyznaję, często zbyt optymistycznie) na swoją pracę. 

W tzw. bovenbouw, czyli trzech najwyższych klasach podstawówki, najważniejszą częścią nauki są tzw. studievaardigheden, czyli umiejętności uczenia. W tym zakresie dzieci uczą się korzystać ze źródeł oraz porządkować informacje na różne sposoby - w formie tabel, wykresów, grafik. A także czytać mapy. Dzięki temu rozumieją potem rozmaite ulotki, broszury oraz graficzne formy prezentacji danych w prasie czy wiadomościach telewizyjnych. Umieją same znaleźć połączenia kolejowe w necie i rozumieją informacje na kolejowych wyświetlaczach. Innymi słowy: kończąc szkołę holenderskie dziecko może nie wiedzieć kim była Joanna d'Arc, nad jaką rzeką leży Paryż ani kiedy rządził Napoleon, ale na pewno poradzi sobie z zaplanowaniem weekendowego wypadu do Paryża.

Skorzystaj ze wszystkich atrakcji i nie zgub się w parku rozrywki, czyli nauka korzystania ze źródeł informacji (słownik, encyklopedia, broszury, internet).

Spotkaj się z przyjaciółką na sobotnich zakupach w Amsterdamie, czyli jak czytać rozkłady kolejowe i lotnicze oraz planować podróże.

Umiejętności zdobywania informacji są związane oczywiście z czytaniem. I tu drugi filar holenderskiej edukacji: czytanie ze zrozumieniem, czyli begrijpend lezen. No właśnie, czyta się albo dla przyjemności - dlatego nie ma żadnej listy lektur obowiązkowych; dzieci same wybierają książki, które chcą czytać w szkole, a potem o nich opowiadają na lekcji albo recenzują pisemnie - albo dla zdobycia informacji. Stąd częste ćwiczenia w wyciąganiu danych z tekstu. Najczęściej w formie tzw. nieuwsbegrip, czyli zrozumienia wiadomości. Co najmniej 2 razy w tygodniu począwszy od klasy V (polska klasa III) czytane są teksty dotyczące aktualnych wydarzeń. Mogą być rozmaite: czasem dotyczą genezy jakiegoś święta, czasem rocznicy historycznej albo aktualnych wiadomości ze świata. Ostatnio na przykład wojny w Syrii, problemów Ukrainy, wcześniej śmierci Mandeli. Czyli całkiem poważne tematy, jak na dziesięciolatki. Podobnie jak w telewizyjnym jeugdjournal (wiadomości dla dzieci, odpowiednik niemieckiego logo), przedstawione są obiektywnie, bez zajmowania stanowiska. Dla urozmaicenia bywają tematy lżejsze od politycznych, np. dotyczące ekologii, narodzin rzadkiego zwierzaka w zoo, odkrycia kości mamuta, czy 150 rocznicy wyprodukowania pierwszych dżinsów. I znowu mamy 3 w jednym: czytanie, interpretacja informacji, a jako bonus orientacja w ważnych dla świata wydarzeniach. 

Ćwiczenia z czytania ze zrozumieniem w formie nieuwsbegrip, komentarza do bieżących wydarzeń.

Niekiedy dopadają mnie wątpliwości, czy ten system jest odpowiedni dla każdego dziecka. Czy każde jest od początku wystarczająco odpowiedzialne, samodzielne i obowiązkowe, by mu sprostać. Na co dzień wydaje się, że tak. Ale jeśli przyjrzymy się efektom, zauważymy, że spora część społeczeństwa rzeczywiście wychodząc ze szkoły ma tylko imiejętności pozwalające na radzenie sobie w codziennym życiu, ale niekoniecznie nawet w pracy. Z drugiej strony pewien odsetek to osoby niewiarygodnie kreatywne - i to one odpowiadają wyjątkową innowacyjność kraju i szybki rozwój nowych technologii. Cóż, mam nadzieję, że moje dzieci będą należały do tej drugiej grupy... 

Mnie taki system nauczania podoba mi się dużo bardziej od tradycyjnego.  Więc na zakończenie bardzo ciekawe spojrzenie na współczesną edukację - z dedykacją dla polskiej i niemieckiej pani minister edukacji: