Równi i równiejsi, czyli o szansach edukacyjnych

Pamiętacie moje posty dotyczące wszystkich przejść w szkole a zwłaszcza kwalifikacji Misi do szkoły średniej (tu, tu, tu i tu)? Pisałam o tym wielokrotnie. Raz nawet w wielkich emocjach pozwoliłam sobie na ostry komentarz po spotkaniu z kierownikiem rekrutacji jednej ze szkół (tutaj). To były wszystko moje własne doświadczenia. Wielu Holendrów odnosiło się do nich z dużym dystansem, twierdząc, że jestem przewrażliwiona. 



Tymczasem niedawno ukazał się raport Inspectie van het Onderwijs, czyli nadzoru oświatowego, podsumowujący stan systemu edukacji w Holandii w ostatnim roku. I niestety jednym z najważniejszych wniosków jest taki oto, że różnice w zakresie szans edukacyjnych pogłębiają się. Dotyczy to zarówno dostępu do rynku pracy dla absolwentów, jak i selekcji kandydatów na poszczególne poziomy nauki w szkołach średnich. Rzecz dotyczy oczywiście tradycyjnie pochodzenia etnicznego. Co ciekawe, nie tylko "niet-westerse allochtonnen" (eufemiznm określający imigrantów z krajów poza UE), ale także "westerse allochtonnen", czyli imigranci z krajów o podobnej kulturze, mają mniejsze szanse na pracę. 

Ale clue raportu, to podsumowanie zmian w kwalifikowaniu do szkół średnich, jakie nastąpiły w ostatnim roku. Wcześniej o zakwalifikowaniu na poszczególne poziomy nauczania decydował przede wszystkim wynik końcowego testu CITO (eind CITO), przeprowadzanego w połowie klasy 8. Tzw. schooladvies, czyli rekomendacja, wystawiana była niemal automatycznie na jego podstawie. W moim mieście wszystkie szkoły średnie miały wspólną politykę, obowiązywały progi punktowe dla każdego poziomu nauczania, a advies nikt się nie przejmował. Tylko w szczególnych przypadkach można było negocjować, albo odmówić pisania testu (np. w wypadku mieszkania w Holandii krócej niż 4 lata). W zeszłym roku przepisy się zmieniły. Schooladvies bazuje teraz na opinii szkoły podstawowej. Nauczyciel klasy 8 wystawiając w marcu tę opinię bierze pod uwagę wyniki ucznia w ostatnich 3 latach nauki, w tym również wyniki testów CITO, zwłaszcza tzw. CITO Entree z końca klasy 7, ale również inteligencję, pracowitość oraz różne inne czynniki, np. motywację. I tu zaczynają się schody. Oczywiście bazowanie wyłącznie na wynikach jednego testu może nie być do końca właściwe. W końcu każdemu ten test może pójść gorzej niż wskazywałyby na to wcześniejsze wyniki. Ale traktowanie schooladvies jak wyroczni też okazało się mało efektywne. Raport stwierdza niezbicie, że rekomendacja bardzo mocno zależy od pochodzenia, nie tylko etnicznego, ale również od wykształcenia rodziców oraz ich dochodów. Udowodniono, że dzieci rodziców z wyższym wykształceniem i/lub zamożniejszych otrzymują wyższą kwalifikację niż wynika to z ich wyników eind CITO. I odwrotnie, dzieci z rodzin o niższym wykształceniu i /lub dochodach lądują w klasach o niższym poziomie niż zasługują. 

 

źródło

I tyle. Oczywiście wynik ten ma dość proste wytłumaczenie. Dzieci w takich rodzinach wysysają chcąc-nie-chcąc więcej informacji z rodziców, mają więcej okazji do poznawania świata itd. Przy okazji rozwijają coś, co nazywam inteligencją użytkową, która potem ułatwia życie w wielu aspektach, w tym również w czasie testów. Rodzice z wyższym wykształceniem zwykle bardziej interesują się postępami dziecka, pilnują odrabiania prac domowych (o ile są!). Ostatnio częściej również inwestują w kursy przedegzaminacyjne, w razie potrzeby korepetycje lub diagnozowanie deficytów - na to zresztą raport również zwraca uwagę jako na niepokojące zjawisko (schaduw onderwijs, czyli coś w rodzaju  szarej strefy edukacji). 

"Dobra wiadomość! Pani dzieci nie mają żadnych problemów"
"To niech pani szuka dalej. W końcu sporo pani płacimy"
źródło

Szkoła, zdaniem inspekcji, chętnie włącza się do gry pod dyktando rodziców. A także ma większe wymagania wobec uczniów z "lepszych" rodzin. To już mnie trochę zastanowiło, bo holenderska szkoła podstawowa raczej niczego nie oczekuje i wymagań nie stawia - próbuje jedynie zapewnić ciekawe zajęcia i ocenić możliwości ucznia. Ale może to jaskółka zmian w edukacji - np. szkoła Misi stosuje metodę wrzucania na głęboką wodę: mało instrukcji plus wysokie wymagania, które w sumie mają spowodować silne zaangażowanie ucznia w samodzielne rozwiązanie problemu.

Niby nie powinnam narzekać. W końcu moje dzieci mają właśnie tę przewagę. Ale muszą ją nauczycielom najpierw uświadomić. Na przeszkodzie stoi właśnie ich pochodzenie. Wprawdzie podpadają pod nieco lepszą grupę "westerse allochtonnen", ale jednak. Bo stereotypowo myślący nauczyciel zakłąda, że Polacy są gorzej wykształceni od Holendrów. Jeśli pamiętacie, 2 czarujące przykłady opisałam w poście "Duma i uprzedzenie". Od tamtej pory nie mam już wątpliwości. Trzeba walczyć. Zbyt często słyszę o polskich dzieciach zakwalifikowanych do mavo (basis lub kader) lub co gorsza do praktijk onderwijs (kształcenie praktyczne), po których to klasach właściwie droga do edukacji na wyższych poziomach jest zamknięta.